شناخت موسیقی
موسیقی، زبان جهانی احساسات است. این زبان جادویی از اجزای مختلفی تشکیل شده است که هر کدام نقشی اساسی در انتقال حس و حال به شنونده ایفا می کنند. سازهای ضربی، قلب تپنده موسیقی هستند که با ریتم و ضرباهنگ خود، هیجان، شور، آرامش و احساسات گوناگون را به مخاطب منتقل می کنند. در این مقاله قصد داریم سفری به دنیای سازهای ضربی داشته باشیم و شما را با انواع مختلف این سازها، تاریخچه آنها، نقششان در موسیقی و نکات مهم در انتخاب و یادگیری آنها آشنا کنیم. پس با ما همراه باشید.
سازهای ضربی چیست؟
سازهای ضربی، دسته ای از سازها هستند که با کوبیدن، ضربه زدن یا خراشیدن قسمت های مختلف آنها صدا تولید می شود. این سازها قابلیت کوک شدن ندارند و صدای آنها بر اساس جنس، اندازه و نحوه نواختن شکل می گیرد.
تاریخچه سازهای ضربی
قدمت سازهای ضربی به دوران باستان باز می گردد. در نقاشی های غارنشینان اولیه و آثار به جا مانده از تمدن های باستانی، تصاویری از ابزارهای کوبه ای دیده می شود که نشان از کاربرد این سازها در مراسم آیینی و جشن ها دارد.
با گذشت زمان، سازهای ضربی تکامل پیدا کردند و انواع مختلفی از آنها ساخته شد. امروزه این سازها در سراسر دنیا و در سبک های مختلف موسیقی از موسیقی سنتی گرفته تا موسیقی جاز و راک مورد استفاده قرار می گیرند.
سازهای ضربی
نقش سازهای ضربی در موسیقی
سازهای ضربی، نقش بسیار مهمی در موسیقی ایفا می کنند. آنها وظیفه ایجاد ریتم و ضرباهنگ را بر عهده دارند و به قطعه موسیقی، نظم، انسجام و حس حرکت می بخشند.
علاوه بر ایجاد ریتم، سازهای ضربی می توانند احساسات مختلفی را نیز به شنونده القا کنند. صدای بم طبل ها، هیجان و قدرت را تداعی می کند، در حالی که صدای زنگ ها، حس شادی و نشاط را به همراه دارد.
در ارکسترهای بزرگ، سازهای ضربی، نقش هماهنگ کننده بخش های مختلف موسیقی را ایفا می کنند و باعث می شوند تا اجزای مختلف اثر موسیقی، به صورت یک کل واحد درآیند.
طبقه بندی سازهای ضربی
سازهای ضربی را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
- سازهای ضربی با کوک معین
- سازهای ضربی با کوک نامعین
سازهای ضربی با کوک معین
در این دسته از سازهای ضربی، ارتفاع صدا قابل تنظیم و مشخص است. این سازها از جنس فلز، چوب یا شیشه ساخته می شوند و معمولاً در ارکسترها و موسیقی کلاسیک مورد استفاده قرار می گیرند.
برخی از نمونه های سازهای ضربی با کوک معین عبارتند از:
- تیمپانی (Timpani)
- زایلوفون (Xylophone)
- ماریمبا (Marimba)
- ویبرافون (Vibraphone)
- گلوکن اشپیل (Glockenspiel)
- سِلستا (Celesta)
سازهای ضربی با کوک نامعین
در این دسته از سازهای ضربی، ارتفاع صدا مشخص نیست و از آنها برای ایجاد ریتم و ضرباهنگ استفاده می شود. این سازها از جنس های مختلفی مانند پوست حیوان، چوب، فلز و پلاستیک ساخته می شوند و در سبک های مختلف موسیقی از جمله موسیقی سنتی، جاز، راک و پاپ کاربرد دارند.
برخی از نمونه های سازهای ضربی با کوک نامعین عبارتند از:
- دف (Def)
- دایره (Dayereh)
- تمبک (Tombak)
- کاخن (Cajón)
- طبل (Drum)
- سنج (Cymbal)
- مثلث (Triangle)
- چايمز (Chimes)
معرفی انواع سازهای ضربی
در ادامه به معرفی برخی از رایج ترین سازهای ضربی می پردازیم:
دف (Def)
دف، از جمله سازهای ضربی پوستی است که در موسیقی سنتی ایران و سایر کشورهای خاورمیانه کاربرد فراوانی دارد. این ساز از یک قاب چوبی دایره ای شکل و یک صفحه پوستی تشکیل شده است که با انگشتان دست نواخته می شود.
دف در اندازه های مختلفی ساخته می شود و از آن برای ایجاد ریتم و ضرباهنگ در قطعات موسیقی استفاده می شود.
دایره (Dayereh)
دایره، نوعی ساز ضربی پوستی است که شباهت زیادی به دف دارد. این ساز از یک قاب چوبی دایره ای شکل و یک صفحه پوستی تشکیل شده است که با انگشتان دست نواخته می شود.
دایره در موسیقی سنتی ایران و سایر کشورهای خاورمیانه کاربرد دارد و از آن برای ایجاد ریتم و ضرباهنگ در قطعات موسیقی استفاده می شود.
تمبک (Tombak)
تمبک، از جمله سازهای ضربی پوستی است که در موسیقی سنتی ایران و سایر کشورهای خاورمیانه کاربرد فراوانی دارد. این ساز از یک بدنه گلیلی شکل و دو صفحه پوستی تشکیل شده است که با انگشتان دست نواخته می شود.
تمبک در اندازه های مختلفی ساخته می شود و از آن برای ایجاد ریتم و ضرباهنگ و همچنین تکنوازی در قطعات موسیقی استفاده می شود.
کاخن (Cajón)
کاخن، از جمله سازهای ضربی جعبه ای شکل است که در موسیقی آمریکای لاتین و سایر نقاط جهان کاربرد دارد. این ساز از یک جعبه چوبی توخالی تشکیل شده است که با ضربه زدن به قسمت های مختلف آن صدا تولید می شود.
کاخن در سبک های مختلف موسیقی از جمله فلامنکو، جاز و پاپ کاربرد دارد و از آن برای ایجاد ریتم و ضرباهنگ استفاده می شود.
طبل (Drum)
طبل، از جمله سازهای ضربی پوستی است که در انواع مختلف و در سبک های مختلف موسیقی کاربرد دارد. طبل ها از یک بدنه توخالی و یک صفحه پوستی تشکیل شده اند که با ضربه زدن به آنها صدا تولید می شود.
طبل ها در اندازه های مختلفی ساخته می شوند و از آنها برای ایجاد ریتم و ضرباهنگ و همچنین تکنوازی در قطعات موسیقی استفاده می شود.
- دمام (Dammam): دمام، نوعی طبل بزرگ است که در موسیقی سنتی ایران و سایر کشورهای خاورمیانه به ویژه در نواحی جنوب کشور، ایفا می‌کند و صدایی رسا و تهییج‌کننده را به ارمغان می‌آورد.
معرفی انواع سازهای ضربی
- دهل (Dohol): دهل، نوعی طبل بزرگ است که در موسیقی سنتی ایران و سایر کشورهای خاورمیانه کاربرد دارد. این ساز از دو صفحه پوستی تشکیل شده است که با دو چوب نواخته می شود. دهل معمولاً در مراسم آیینی و مذهبی استفاده می شود.
- کونگا (Conga): کونگا، نوعی طبل است که در موسیقی آمریکای لاتین کاربرد دارد. این ساز از دو یا سه صفحه پوستی تشکیل شده است که با دست نواخته می شود. کونگا در سبک های مختلف موسیقی از جمله سالسا، رگی و جاز کاربرد دارد.
- بونگو (Bongo): بونگو، نوعی طبل کوچک است که در موسیقی آمریکای لاتین کاربرد دارد. این ساز از دو یا سه صفحه پوستی تشکیل شده است که با دست نواخته می شود. بونگو معمولاً به همراه کونگا نواخته می شود.
سنج (Cymbal)
سنج، از جمله سازهای ضربی فلزی است که در انواع مختلف و در سبک های مختلف موسیقی کاربرد دارد. سنج ها از دو صفحه فلزی دایره ای شکل تشکیل شده اند که با ضربه زدن به یکدیگر صدا تولید می کنند.
سنج ها در اندازه های مختلفی ساخته می شوند و از آنها برای ایجاد ریتم، ضرباهنگ و جلوه های صوتی در قطعات موسیقی استفاده می شود.
زایلوفون (Xylophone)
زایلوفون، از جمله سازهای ضربی چوبی است که در موسیقی کلاسیک و سایر سبک های موسیقی کاربرد دارد. این ساز از تعدادی تیغه چوبی با طول های مختلف تشکیل شده است که با ضربه زدن به آنها با یک چوب مخصوص صدا تولید می شود.
زایلوفون صدای شفاف و زنگ داری دارد و از آن برای نواختن ملودی و هارمونی در قطعات موسیقی استفاده می شود.
ماریمبا (Marimba)
ماریمبا، نوعی زایلوفون بزرگ است که در موسیقی کلاسیک و سایر سبک های موسیقی کاربرد دارد. این ساز از تعدادی تیغه چوبی با طول های مختلف تشکیل شده است که با ضربه زدن به آنها با دو چوب مخصوص صدا تولید می شود.
ماریمبا صدای گرم و دلنشینی دارد و از آن برای نواختن ملودی، هارمونی و تکنوازی در قطعات موسیقی استفاده می شود.
ویبرافون (Vibraphone)
ویبرافون، نوعی زایلوفون فلزی است که در موسیقی کلاسیک و جاز کاربرد دارد. این ساز از تعدادی تیغه فلزی با طول های مختلف تشکیل شده است که با ضربه زدن به آنها با دو چوب مخصوص صدا تولید می شود.
ویبرافون صدای لرزان و منحصر به فردی دارد و از آن برای نواختن ملودی، هارمونی و تکنوازی در قطعات موسیقی استفاده می شود.
مثلث (Triangle)
مثلث، از جمله سازهای ضربی فلزی است که در انواع مختلف موسیقی کاربرد دارد. این ساز از یک مثلث فلزی توخالی تشکیل شده است که با ضربه زدن به آن با یک چوب مخصوص صدا تولید می شود.
مثلث صدای تیز و شفافی دارد و از آن برای ایجاد ریتم و ضرباهنگ و همچنین جلوه های صوتی در قطعات موسیقی استفاده می شود.
چايمز (Chimes)
چايمز، از جمله سازهای ضربی فلزی است که در موسیقی کلاسیک و سایر سبک های موسیقی کاربرد دارد. این ساز از تعدادی لوله فلزی با طول های مختلف تشکیل شده است که با ضربه زدن به آنها با یک چوب مخصوص صدا تولید می شود.
چايمز صدای زنگ داری دارد و از آن برای نواختن ملودی، هارمونی و جلوه های صوتی در قطعات موسیقی استفاده می شود.
درامز (Drum Set)
درامز، مجموعه ای از طبل ها و سنج ها است که در موسیقی راک، جاز و سایر سبک های موسیقی کاربرد دارد. درامز توسط یک نوازنده با استفاده از دست ها و پاها نواخته می شود و از آن برای ایجاد ریتم، ضرباهنگ و جلوه های صوتی در قطعات موسیقی استفاده می شود.
نکات مهم در انتخاب سازهای ضربی
- بودجه: سازهای ضربی در قیمت های مختلفی موجود هستند. قبل از خرید ساز، بودجه خود را مشخص کنید و سپس به دنبال سازی باشید که در محدوده قیمتی شما باشد.
- کیفیت: کیفیت ساخت و مواد به کار رفته در ساز، نقش مهمی در طول عمر و صدای آن دارد. سعی کنید سازی را انتخاب کنید که از مواد با کیفیت ساخته شده باشد و صدای دلنشینی داشته باشد.
- سطح مهارت: اگر مبتدی هستید، بهتر است از سازهای ساده و ارزان قیمت شروع کنید. با افزایش مهارتتان می توانید سازهای حرفه ای تر و گران تر را تهیه کنید.
- برند: برندهای مختلفی در زمینه تولید سازهای ضربی فعالیت می کنند. قبل از خرید ساز، تحقیق کنید و برندی را انتخاب کنید که به کیفیت و اعتبار آن اطمینان دارید.
یادگیری نواختن سازهای ضربی
یادگیری نواختن سازهای ضربی می تواند کار لذت بخش و چالش برانگیزی باشد. برای یادگیری نواختن این سازها می توانید از روش های مختلفی استفاده کنید:
- کلاس های آموزشی: بهترین روش برای یادگیری نواختن سازهای ضربی، شرکت در کلاس های آموزشی است. در این کلاس ها، یک معلم باتجربه به شما تکنیک های نواختن ساز را آموزش می دهد و به شما کمک می کند تا مهارت خود را ارتقا دهید.
- کتاب های آموزشی: کتاب های آموزشی متعددی در زمینه نواختن سازهای ضربی موجود هستند. این کتاب ها می توانند به شما در یادگیری اصول اولیه نواختن ساز و تمرین تکنیک های مختلف کمک کنند.
- ویدئوهای آموزشی: ویدئوهای آموزشی متعددی در وب سایت های مختلف و شبکه های اجتماعی مانند یوتیوب موجود هستند. این ویدئوها می توانند به شما در یادگیری نحوه نواختن قطعات مختلف موسیقی با ساز ضربی کمک کنند.
- تمرین: مهم ترین عامل در یادگیری نواختن هر سازی، تمرین است. سعی کنید هر روز به طور مرتب ساز خود را بنوازید و تکنیک های مختلف را تمرین کنید.
تاثیر سازهای ضربی بر سلامت
نواختن سازهای ضربی می تواند فواید زیادی برای سلامتی شما داشته باشد. برخی از این فواید عبارتند از:
- کاهش استرس: نواختن سازهای ضربی می تواند به کاهش سطح استرس و اضطراب در شما کمک کند.
- تقویت حافظه: نواختن سازهای ضربی می تواند به تقویت حافظه و تمرکز شما کمک کند.
- افزایش هماهنگی: نواختن سازهای ضربی می تواند به افزایش هماهنگی بین دست ها و چشم شما کمک کند.
- تقویت عضلات: نواختن سازهای ضربی می تواند به تقویت عضلات دست ها و پاهای شما کمک کند.
- بهبود خلق و خو: نواختن سازهای ضربی می تواند به بهبود خلق و خو و افزایش شادی شما کمک کند.
نتیجه گیری
سازهای ضربی، بخش مهمی از موسیقی را تشکیل می دهند. این سازها با ریتم و ضرباهنگ خود، به قطعات موسیقی جان می بخشند و حس و حال آنها را به شنونده منتقل می کنند.
اگر به دنبال یادگیری یک ساز جذاب و پرکاربرد هستید، سازهای ضربی می توانند گزینه مناسبی برای شما باشند. با یادگیری نواختن این سازها، نه تنها از موسیقی لذت خواهید برد، بلکه فواید زیادی برای سلامتی خود نیز کسب خواهید کرد.
سوالات متداول
- آسان ترین ساز ضربی برای یادگیری کدام است؟
آسان ترین ساز ضربی برای یادگیری، به سطح مهارت و علاقه شما بستگی دارد. به طور کلی، سازهایی مانند دف، دایره و تمبک برای مبتدیان مناسب تر هستند. این سازها ساختار ساده ای دارند و یادگیری تکنیک های اولیه نواختن آنها آسان تر است.
علاوه بر این، این سازها در موسیقی سنتی ایران کاربرد فراوانی دارند و به همین دلیل، منابع آموزشی و محتوای آموزشی بیشتری برای آنها در دسترس است.
- بهترین روش برای یادگیری نواختن سازهای ضربی چیست؟
بهترین روش برای یادگیری نواختن سازهای ضربی، شرکت در کلاس های آموزشی با یک معلم باتجربه است. در این کلاس ها، شما زیر نظر یک متخصص، تکنیک های صحیح نواختن ساز را یاد می گیرید و می توانید از راهنمایی ها و پشتیبانی او بهره مند شوید.
معلم می تواند با توجه به سطح مهارت و نیازهای شما، برنامه آموزشی مناسب را برای شما طراحی کند و به شما در رفع ایرادات و پیشرفت در نواختن ساز کمک کند.
- آیا برای نواختن سازهای ضربی به استعداد خاصی نیاز است؟
برای نواختن سازهای ضربی، به تمرین و پشتکار نیاز دارید. استعداد می تواند به شما در یادگیری سریع تر کمک کند، اما شرط لازم برای نواختن این سازها نیست.
افراد با هر سطح استعدادی می توانند با تمرین و ممارست، نواختن سازهای ضربی را یاد بگیرند و از آن لذت ببرند.
- نواختن سازهای ضربی چه فوایدی برای سلامتی دارد؟
نواختن سازهای ضربی می تواند فواید زیادی برای سلامتی شما داشته باشد. برخی از این فواید عبارتند از:
- کاهش استرس: نواختن ساز می تواند به کاهش سطح استرس و اضطراب در شما کمک کند. تمرکز بر روی نواختن ساز و موسیقی، ذهن شما را از افکار منفی دور می کند و به شما آرامش می دهد.
- تقویت حافظه: نواختن ساز می تواند به تقویت حافظه و تمرکز شما کمک کند. یادگیری قطعات موسیقی و حفظ ریتم و ضرباهنگ، به تقویت حافظه کوتاه مدت و بلند مدت شما کمک می کند.
- افزایش هماهنگی: نواختن ساز می تواند به افزایش هماهنگی بین دست ها و چشم شما کمک کند. حرکات ظریف و دقیقی که برای نواختن ساز لازم است، به تقویت هماهنگی اعصاب و عضلات شما کمک می کند.
- تقویت عضلات: نواختن ساز می تواند به تقویت عضلات دست ها و پاهای شما کمک کند. حرکات مختلفی که برای نواختن ساز انجام می شود، به عضلات شما فشار وارد می کند و باعث تقویت آنها می شود.
- بهبود خلق و خو: نواختن ساز می تواند به بهبود خلق و خو و افزایش شادی شما کمک کند. موسیقی می تواند باعث ترشح هورمون های شادی در مغز شما شود و به شما احساس خوشحالی و رضایت دهد.
علاوه بر این فواید، نواختن ساز ضربی می تواند به افزایش اعتماد به نفس، تقویت مهارت های حل مسئله و ارتقای خلاقیت شما نیز کمک کند.
- در چه سنی می توان یادگیری نواختن سازهای ضربی را شروع کرد؟
هیچ وقت برای یادگیری نواختن ساز دیر نیست! شما می توانید در هر سنی که هستید، نواختن سازهای ضربی را شروع کنید.
با این حال، شروع یادگیری در سنین کودکی می تواند فواید زیادی داشته باشد. در این سن، مغز کودکان انعطاف پذیری بیشتری دارد و به همین دلیل، یادگیری زبان و مهارت های جدید برای آنها آسان تر است.
علاوه بر این، یادگیری موسیقی در سنین کودکی می تواند به تقویت هوش، خلاقیت و مهارت های اجتماعی کودکان کمک کند.
- چه ساز ضربی برای من مناسب تر است؟
انتخاب ساز ضربی مناسب، به سلیقه شخصی، سبک موسیقی مورد علاقه و اهداف شما بستگی دارد.
اگر به موسیقی سنتی ایران علاقه دارید، سازهایی مانند دف، دایره و تمبک می توانند گزینه های مناسبی برای شما باشند.
اگر به موسیقی کلاسیک علاقه دارید، سازهایی مانند زایلوفون، ماریمبا و ویبرافون
که میتوانید جهت خرید از فروشگاه های معتبر اقدام کنید.
